Van boon tot dialyse: West-Brabants onderzoek naar Jack Bean-teelt helpt bij ontwikkeling draagbare dialyseapparaten

Zoals vaak het geval is bij grotere innovaties, zijn ze onderdeel van een langere schakel en meerdere ontwikkelingen. Dit project start bij het vraagstuk of nierpatiënten een gebruiksvriendelijker en makkelijker toe te passen alternatief kunnen krijgen voor de nu tijdrovende nierdialyse in het ziekenhuis. Het apparaat in het ziekenhuis filtert het bloed en zorgt dat schoon bloed terugvloeit in het lichaam. Wekelijks vraagt dit veel tijd en energie van de ruim zevenduizend nierpatiënten in Nederland.

Nextkidney, onder andere gesteund door de Nierstichting, werkt daarom al een aantal jaar aan de ontwikkeling van een draagbaar dialyseapparaat in het formaat van een reiskoffertje. Door dit apparaat kunnen patiënten de nierdialyse makkelijker en comfortabeler thuis uitvoeren. Bij de start van de ontwikkeling van het mobiele apparaat, werd al snel duidelijk dat er nog een groot obstakel bestaat om dialyse in een thuisomgeving te kunnen uitvoeren.

Van filter naar boon

Dat obstakel is de hoeveelheid dialysevloeistof die nodig is om het bloed te zuiveren. Een dialyseapparaat in het ziekenhuis heeft hier al snel honderdvijftig tot tweehonderd liter voor nodig. Wil je een handiger formaat dialyseapparaat, dan moet ook de hoeveelheid vloeistof flink minder zijn. Nextkidney vond hiervoor een oplossing door het toepassen van een speciaal filter. Het enzym urease in het filter zorgt dat het proces met een kleine hoeveelheid vloeistof uitgevoerd kan worden. Dat enzym blijkt na onderzoek aanwezig in de Jack Bean, een boon die vooral goed gedijt in China maar daar op kleine schaal geteeld wordt. Dat leidde tot een nieuwe vraag: Is de boon te telen in Nederland en zo ja, hoe kan de geschikte hoeveelheid enzymen gewaarborgd zijn?

Jack Beans komen van nature in China voor. Het Jack Bean Kwekerscollectief doet onderzoek naar het telen van deze bonen op Nederlandse bodem.

Waardevolle inhoudsstoffen uit de Jack Bean

Nextkidney klopte daarom in 2024 aan bij de Nederlandse tuinbouwsector. Willem Kemmers krijgt met vijf andere kwekers de vraag om te onderzoeken hoe ze de Jack Bean in Nederland zo optimaal mogelijk kunnen telen. Ze vragen in 2024 subsidie aan uit het Onderzoek & Ontwikkelfonds van Regio West-Brabant. In Delta Agrifood Business in Bergen op Zoom worden de eerste planten opgekweekt. Ze werken daarin samen met VARTA Valorisatielab, het lab dat daar onderzoek doet naar inhoudsstoffen in planten. "De kennis van deze specifieke boon was op de wereld nog niet aanwezig", legt Kemmers uit. "Stap één was dus het vergroten van de kennis voor het telen en kweken van deze plant. De tweede stap is om minder afhankelijk te zijn van Chinese telers en ook om de constante hoeveelheid van de inhoudsstoffen te bewaken."

Succes en vervolg

Na een jaar van experimenteren, lukt het de vijf tuinbouwers om ook in Nederland deze planten te telen. In 2025 is het project verlengd voor de volgende stap: zorgen voor een constante hoeveelheid enzymen in de plant, zodat ze geschikt zijn voor toepassing in de filters van het dialyseapparaat. Dat kan bereikt worden door de plant zo optimaal mogelijk op te kweken in kassen. "Het is na twee jaar van telen en onderzoek een succesvol resultaat", merkt Kemmers op. "Eind 2025 moet duidelijkheid komen of het CE-merk toegekend wordt op het nieuwe dialyseapparaat. Krijgt NextKidney het keurmerk, dan verwacht ik halverwege 2026 dat de inhoudsstoffen in de filter en dus ook bij de eerste patiënten in de praktijk toegepast kan worden."

De nierdialyseapparaten van NextKidney zijn geschikt voor thuisgebruik, ze zijn dan ook een stuk kleiner en gebruiksvriendelijker dan de apparaten in het ziekenhuis.

Laatste puzzelstukje

Daarmee lijkt het laatste puzzelstukje in de zoektocht naar een patiëntvriendelijker dialyseapparaat gelegd. Met alle certificering in orde, kan het apparaat voor ruim vijfduizend Nederlandse nierpatiënten verlichting brengen. En in de toekomst mogelijk voor patiënten in heel Europa. Kemmers ziet dat de waarde en kracht van planten en de natuur op steeds meer terreinen herontdekt worden. "De natuur is in veel gevallen slimmer dan de mensheid. We zijn gewend om met synthetische stoffen als plastics te werken. Maar dit project bewijst dat plantaardige bronnen net zo efficiënt zijn en soms zelfs beter bij kunnen dragen aan onze gezondheid."

De (samen)werkingspartners binnen Het Jack Bean Kwekers Consortium dat de aanvraag indiende, zijn: Nextkidney, Valorisatielab VARTA, Coöperatie Inno Growers, Dubbel Doel Flora, Maatschap Penninx-van Lankveld, Luysterburg Fresh, Kwekerij van Caam, Kwekerij Goorts, Sustainable Indoor Farming, Greenport West-Holland en Protin consultancy.

Meer informatie

Dit project is een van de projecten die subsidie uit het Onderzoek & Ontwikkelfonds van RWB ontving. Het project sluit met zijn innovatieve, plantaardige karakter goed aan op de strategische agenda en het actieprogramma van RWB. Heb jij ook een project of innovatief idee dat een zetje kan gebruiken? Bekijk dan de pagina van het O&O-fonds in ons subsidieloket voor meer informatie. Houd onze website in de gaten voor nieuw geopende subsidierondes of abonneer je op onze nieuwsupdate #KrachtigeRegio.